ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΣΦΑΛΩΝ ΚΙΝΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟ ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΓΗΠΕΔΟ

Όταν καλωσορίζετε ένα τυφλό παιδί ή ένα παιδί με προβλήματα όρασης σε ένα αθλητικό περιβάλλον, η πιο σημαντική αρχή είναι η εξής: ‘κάθε παιδί είναι μοναδικό’. Ενώ υπάρχουν καθολικές πρακτικές ασφάλειας και ένταξης, ο ρυθμός και ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζονται, θα πρέπει να προσαρμόζονται σε κάθε άτομο ξεχωριστά. Αφήστε το παιδί να σας καθοδηγήσει: ρωτήστε το πόσο γρήγορα θέλει να εξερευνήσει το χώρο και αφήστε το να αναλάβει το προβάδισμα στη γνωριμία με το περιβάλλον του.

Σύμφωνα με την Macular Society, τα άτομα με προβλήματα όρασης βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε μη οπτικές ενδείξεις, όπως ο ήχος και η αφή. Ως εκ τούτου, οι προπονητές αθλημάτων, οι καθηγητές φυσικής αγωγής, το προσωπικό και οι φροντιστές θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τα ζητήματα υγείας και ασφάλειας χωρίς να τους επιτρέπουν να γίνονται εμπόδια στην ένταξη. Οι κίνδυνοι θα πρέπει να αξιολογούνται, όχι να αποφεύγονται, και να μετριάζονται μέσω πρακτικών, υποστηρικτικών μέτρων.

Θυμηθείτε: Μικρές αλλαγές μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά.

Στο γυμναστήριο ή στις κλειστές εγκαταστάσεις

• Περιγράψτε το χώρο με σαφήνεια: Πριν από την έναρξη μιας δραστηριότητας, προσφέρετε μια λεπτομερή προφορική περιγραφή της διάταξης, επισημαίνοντας τα βασικά σημεία αναφοράς, τις εξόδους και τυχόν πιθανούς κινδύνους ή εμπόδια.

• Διατηρήστε τους χώρους οργανωμένους: Βεβαιωθείτε, ότι ο χώρος είναι ελεύθερος από ακαταστασία και ο εξοπλισμός έχει τοποθετηθεί με πρόθεση. Αποφύγετε απροσδόκητα ή χαμηλά εμπόδια.

• Να ενημερώνετε πάντα το παιδί, αν θα μείνει μόνο του ή αν θα το αφήσετε να περιμένει. Η αβεβαιότητα μπορεί να προκαλέσει άγχος ή αποπροσανατολισμό.

• Χρησιμοποιήστε έναν οδηγό με όραση, εάν είναι απαραίτητο: Προσφέρετε το χέρι σας ακριβώς πάνω από τον αγκώνα (ιδιαίτερα αν έχετε παρόμοιο ύψος), επιτρέποντας στο παιδί να περπατήσει δίπλα σας με αυτοπεποίθηση και σταθερότητα.

• Αύξηση της ευαισθητοποίησης: Βεβαιωθείτε, ότι όλοι οι υπόλοιποι συμμετέχοντες και το προσωπικό ενημερώνονται, ότι ένα παιδί με προβλήματα όρασης είναι παρόν. Αυτό προάγει την ασφάλεια, την κατανόηση και τη συνεργασία.

• Ετοιμότητα έκτακτης ανάγκης: Βεβαιωθείτε, ότι το παιδί γνωρίζει τι πρέπει να κάνει και πού να πάει σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Ορίστε έναν οδηγό ή έναν συμμαθητή, για να τα υποστηρίξει, αν χρειαστεί.

• Ασφάλιση: Πάντα να διασφαλίζετε, ότι οι εγκαταστάσεις και οι δραστηριότητές σας είναι κατάλληλα ασφαλισμένες για την προστασία των συμμετεχόντων, του προσωπικού και του οργανισμού.

Περισσότερες πληροφορίες: British Blind Sport, A Guide To Visually Impaired Friendly Sport.

Στην περιοχή της πισίνας 

• Καλώς ήρθατε με ηρεμία: Αναθέστε σε ένα συγκεκριμένο μέλος του προσωπικού ή δάσκαλο να καθοδηγήσει το παιδί σε ένα ήσυχο και ελεγχόμενο περιβάλλον. Ξεκινήστε ρωτώντας το, αν θα ήθελε βοήθεια – ποτέ μην υποθέτετε.

• Οπτική καθοδήγηση: Αν δέχονται βοήθεια, προσφέρετε το χέρι σας στην κανονική θέση (πάνω από τον αγκώνα) και περπατήστε με ρυθμό, που τους είναι άνετος. Διατηρήστε μια σταθερή πορεία, για να βοηθήσετε το παιδί να απομνημονεύσει τη διαδρομή του.

• Εξερευνήστε με την αφή: Αφήστε το παιδί να εξερευνήσει με τη σωματική του δύναμη σημαντικά στοιχεία του χώρου της πισίνας, όπως οι άκρες, οι σκάλες, οι χειρολαβές, οι ράμπες, οι ντουζιέρες και περιστροφικές πύλες/εισόδους.

• Οργανώστε το χώρο: Διατηρήστε τον εξοπλισμό σαφώς διαχωρισμένο και τους διαδρόμους φαρδείς, ώστε να διευκολύνεται η εύκολη μετακίνηση και ο προσανατολισμός.

• Χρησιμοποιήστε λεκτικές ενδείξεις: Περιγράψτε προφορικά το περιβάλλον, τις αποστάσεις και τα χαρακτηριστικά. Ακόμα και η ανταλλαγή διασκεδαστικών γεγονότων ή λεπτομερειών μπορεί να ελαφρύνει τη διάθεση και να οικοδομήσει σύνδεση.

• Εγκαταστήστε αισθητηριακά βοηθήματα:

– Εκπομποί ήχου: Αυτοί μπορούν να εγκατασταθούν κοντά σε εισόδους, αποδυτήρια ή χώρους δίπλα στην πισίνα με ξεχωριστούς ήχους, για να βοηθούν τα παιδιά στην πλοήγηση.

– Αισθητοί δείκτες εδάφους: βοηθούν στον καθορισμό ασφαλών διαδρομών και στην καθοδήγηση της κίνησης.

– Σήμανση δαπέδου: Χρησιμοποιήστε ταινίες αντίθεσης ή χαλιά με υφή, για να ορίσετε τα όρια και να καθοδηγήσετε τις διαδρομές.

• Ασφαλής είσοδος και ευαισθητοποίηση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης: Διδάξτε στο παιδί πώς να εισέρχεται και να εξέρχεται με ασφάλεια από την πισίνα, πού βρίσκονται οι χειρολαβές και οι έξοδοι κινδύνου και πώς να εντοπίζει ασφαλείς ζώνες σε περίπτωση συμβάντος.

Στα δύο παρακάτω βίντεο παρουσιάζονται πρακτικές επιδείξεις τεχνικών καθοδήγησης για την ανάβαση και την κατάβαση σκαλοπατιών. Αυτές οι μέθοδοι αποτελούν μέρος των θεμελιωδών δεξιοτήτων για την ασφαλή μετακίνηση στις αθλητικές εγκαταστάσεις και θα πρέπει να διδάσκονται νωρίς στη διαδικασία προσανατολισμού ενός παιδιού.

Πώς να καθοδηγήσετε έναν τυφλό μαθητή: διάδρομοι, χώροι και σκάλες

1. Προσφέρετε το χέρι σας (μην αρπάξετε το δικό τους!)

Πάντα να ρωτάτε πρώτα, αν θα ήθελαν να καθοδηγηθούν. Προσφέρετε το χέρι σας (συνήθως αυτό που βρίσκεται απέναντι από την πλευρά που προτιμούν), επιτρέποντάς τους να το κρατήσουν ακριβώς πάνω από τον αγκώνα σας. Αυτό τα βοηθά να αντιλαμβάνονται τις κινήσεις σας και να προβλέπουν τις αλλαγές κατεύθυνσης.

2. Περπατήστε μισό βήμα μπροστά

Περπατήστε μισό βήμα μπροστά τους, ώστε να μπορούν να ακολουθήσουν το ρυθμό σας και να εντοπίσουν αλλαγές στην επιφάνεια ή στην κατεύθυνση.
Αν ο χώρος στενεύει (π.χ. στενός διάδρομος ή πόρτα), ενημερώστε τους λέγοντάς τους: “Ο χώρος στενεύει, περπατήστε πίσω μου”. Στη συνέχεια, μετακινήστε απαλά το καθοδηγητικό σας χέρι ελαφρώς πίσω σας – αυτό σηματοδοτεί, ότι θα πρέπει να περπατήσουν σε μια ενιαία σειρά διατηρώντας την επαφήt.

3. Αναγγείλετε σκάλες (τόσο προς τα πάνω όσο και προς τα κάτω)

Πριν πλησιάσετε τις σκάλες, κάντε μια σύντομη παύση και δηλώστε με σαφήνεια:

• “Ανεβαίνουμε τις σκάλες – υπάρχουν Χ σκαλοπάτια”.
• “Κατεβαίνουμε τις σκάλες – υπάρχουν Χ σκαλοπάτια.” Να αναφέρετε πάντα, αν υπάρχει κιγκλίδωμα και από ποια πλευρά.

4. Ανεβαίνοντας ή κατεβαίνοντας μαζί

Συνεχίστε να περπατάτε με τον κανονικό σας ρυθμό και αφήστε το άτομο να σας ακολουθήσει. Αποφύγετε να τραβήξετε ή να σπρώξετε. Όταν φτάσετε στο τελευταίο σκαλοπάτι, πείτε ξεκάθαρα:

• “Τελευταίο βήμα, τώρα είμαστε στο επίπεδο.” ή “Φτάσαμε στο έδαφος/κάτω.”

5. Νέοι ή μεγάλοι χώροι

Σε άγνωστους ή μεγάλους χώρους, όπως ένα γυμναστήριο ή ένα αθλητικό γήπεδο, είναι χρήσιμο να κάνετε προηγουμένως έναν αναγνωριστικό περίπατο μαζί. Αφήστε τα παιδιά να αισθανθούν τα όρια του χώρου και να εντοπίσουν αντικείμενα-κλειδιά (πόρτες, πάγκους, εξοπλισμό), ενώ παράλληλα εξηγείτε με ηρεμία και σαφήνεια πού θα πραγματοποιηθεί η δραστηριότητα.

6. Χρήση του λευκού μπαστουνιού

Κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων, το λευκό μπαστούνι δεν πρέπει να χρησιμοποιείται, καθώς μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για τον μαθητή και τους άλλους. Για να διασφαλιστεί η ασφαλής μετακίνηση, θα πρέπει να παρέχεται ένας οδηγός (δάσκαλος, προπονητής ή εκπαιδευμένος συνομηλίκου), για να βοηθήσει τον μαθητή χρησιμοποιώντας κατάλληλες και συμφωνημένες τεχνικές καθοδήγησης. Ακόμη και κατά τη διάρκεια των μεταβάσεων εντός του σχολείου ή γύρω από τον αθλητικό χώρο (εκτός της ίδιας της δραστηριότητας), ο μαθητής μπορεί να επιλέξει να μη χρησιμοποιήσει το μπαστούνι, εάν συνοδεύεται από έναν εκπαιδευμένο και έμπιστο οδηγό. Ωστόσο, είναι πάντα καλή ιδέα να έχετε το μπαστούνι διπλωμένο και σε κοντινή απόσταση, σε περίπτωση που ο μαθητής χρειαστεί να κινηθεί ανεξάρτητα για μικρά χρονικά διαστήματα.